Daniël, een combinatie van intellectuele capaciteiten en geestelijk uitzonderlijk gevoelig zijn

Deze column gaat over Daniël en zijn vrienden. Ik heb het in tweeën verdeeld omdat anders de column te lang zou worden. In het bijbelboek genoemd naar deze profeet staat een interessant gedeelte over een aantal jonge mannen.

De NBG 51 vertaling gaat als volgt: ‘In het derde jaar der regering van Jojakim, de koning van Juda, kwam Nebukadnessar, de koning van Babel, naar Jeruzalem en belegerde het; ^₂en de Here gaf Jojakim, de koning van Juda, in zijn macht, benevens een deel van het gerei van het huis Gods, en hij bracht ze naar het land Sinear, in de tempel van zijn god; het gerei bracht hij in de schatkamer van zijn god. ³Toen beval de koning Aspenaz, het hoofd zijner hovelingen, enige Israëlieten te laten komen, uit het koninklijk geslacht en uit de edelen, ⁴knapen zonder enig gebrek, schoon van uiterlijk, ervaren in allerlei wijsheid (chagam), in het bezit van kennis (da’at), met inzicht (biyn) in wetenschap (mada)*, geschikt om dienst te doen in het paleis des konings, en hen te onderwijzen in de geschriften en de taal der Chaldeeën.’ (Dan. 1:1-4)

Hoogintelligente jongemannen

Het gaat hier over een stel hoogintelligente jongemannen die er nog knap uit zagen ook. En over een van hen staat het volgende: ‘Daniël was vastbesloten zich aan de reinheidsvoorschriften te houden.’ Deze Daniel koos er voor om koosjer te leven en zich niet te verontreinigen met de afgodendienst van Babel, en zijn vrienden maakten ook die keuze. Dus verzocht hij aan degene die verantwoordelijk was voor hun opleiding dat ze alleen groenten en water mochten eten en drinken (omdat wijn en vlees aan de afgoden werden geofferd). Dit wordt toegestaan en God zegent hen dan met nog meer van wat ze al hadden, ‘aan deze vier knapen gaf God kennis en verstand van allerlei geschriften en wijsheid, terwijl Daniël inzicht had in allerlei gezichten en dromen.’ (Dan. 1:17)

Deze jongemannen was van nature al veel gegeven aan kennis, wijsheid en inzicht. Daarbij hadden ze, omdat ze kozen om voor God te leven, nog meer ontvangen aan denkcapaciteit. Het had alles te maken met hun toewijding aan God. Dit is een geweldig vers in de bijbel, dat wijst op waar wij onze capaciteiten vandaan hebben. Ze zijn door God gegeven! Dus arrogant doen omdat jij zo slim bent, is het domste wat er is. Je hebt het aan God te danken.

Buitengewone begaafdheid

Wat het onderwerp hoogbegaafdheid betreft is vers 4 uit Daniel 6 er een die herkenning oproept: ‘Daniël nu onderscheidde zich van de rijksbestuurders en satrapen door zijn buitengewone begaafdheid.’ Het woord begaafdheid komt van het Hebreeuwse woord ruach dat wind of geest betekent en kan gaan over Gods Geest of de menselijke geest. In dit geval gaat het over een uitmuntende menselijke geest wat op vermogen van kennis slaat. Buitengewone begaafdheid is een zeer goede vertaling van het Hebreeuws. In dit geval is Daniël al halverwege of achter in de tachtig. Op hoge leeftijd valt hij nog in positieve zin op tussen alle andere bestuurders van het immens grote rijk.

We kunnen ook terugvinden waar het onder meer over gaat bij zijn buitengewone begaafdheid. Als koning Belsassar, die zijn vader Nebukadnessar was opgevolgd, tijdens een drinkgelag, waarbij de uit de tempel van Jeruzalem geroofde bekers worden gebruikt, het schijnbaar helemaal naar zijn zin heeft, verschijnt er opeens een hand die een tekst op de muur schrijft, ‘menee menee tekel ufarsin.’ De koning heeft het niet meer en is in een keer ontnuchterd. De aanwezigen waren onthutst en niemand kon uitleggen wat het betekende. De koningin zei echter dat er toch iemand in het rijk was die dat wel kan, Daniel 5:11-12: ‘Er is een man in uw koninkrijk in wie de geest van de heilige goden woont. In de dagen van uw vader bewees hij al evenveel verstand, inzicht en wijsheid te bezitten als de goden. Koning Nebukadnessar, uw vader, heeft hem benoemd tot hoofd van de magiërs, bezweerders, Chaldeeën en waarzeggers – uw vader, majesteit! ¹²Deze Daniël, die door de koning Beltesassar werd genoemd, beschikt over een buitengewone begaafdheid, en over kennis en verstand, waardoor hij dromen kan uitleggen, raadsels kan oplossen en knopen ontwarren. Ontbied daarom Daniël, hij zal u vertellen wat er staat.’

Geestelijke gevoeligheid

Daniels begaafdheid gaat over het inzetten van zijn intellectuele capaciteiten, over kennis en verstand om knopen te ontwarren, wat betekent capaciteit om grote vraagstukken op te lossen, maar niet alleen. Ook zijn geestelijk inzicht in de dingen van God wordt erkend. Dat wordt weliswaar gedaan op grond van de kennis van de koningin over de geestelijke wereld die gevormd werd door de afgoderij van het Babylonische rijk. Zij heeft het over de geest van de heilige goden die zij kende en in Daniël zouden wonen volgens haar.

We zien hier de geweldige combinatie van intellectuele capaciteiten en geestelijk uitzonderlijk gevoelig zijn voor de dingen van God. Tegelijk mag er het inzicht zijn dat dit van God komt en geen eigen prestatie is. Het is een goede zaak om te beseffen wat, of beter gezegd Wie de werkelijke bron van wie jij bent is.

* Zie de vorige column, “Een kleine Hebreeuwse woordstudie”, voor uitleg

Nico Catsburg schreef voor Choochem een serie columns over hoogbegaafdheid in de Bijbel. Dit is deel 6.