Wat zegt de bijbel en in dit geval het Nieuwe Testament over kennis, wijsheid en inzicht? En hoe staat dat in relatie tot God die ons met een stel hersens geschapen heeft, die je, als een talent van Hem ontvangen, kan gebruiken of niet en dan begraaft? Wat is de verhouding tussen het gebruik van onze denkcapaciteit en ons geestelijk leven en wat betekent dit voor onze geestelijke groei en relatie met God?
Kolossenzen 1: 9 – 11
In het bijbelboek Kolossenzen staan een aantal interessante zinnen als je het over kennis wijsheid en inzicht hebt, woorden die eerder in columns over hoogbegaafdheid in de bijbel aangehaald zijn. Paulus is dankbaar en blij voor de liefde van Christus die door de Heilige Geest wordt opgewekt in de gemeente en dan vervolgt hij: Daarom bidden wij onophoudelijk voor u, vanaf de dag dat we dat gehoord hebben. We vragen dat u Gods wil ten volle mag leren kennen door de wijsheid en het inzicht die zijn Geest u schenkt. Dan zult u leven zoals het past tegenover de Heer, hem volkomen welgevallig. U zult vrucht dragen door al het goede dat u doet, uw kennis van God zal groeien en u zult door zijn luisterrijke macht de kracht ontvangen om alles vol te houden en alles te verdragen (Kol. 1: 9 – 11). Hoewel het gaat om het kennen van God, jongleert Paulus met het woord ´kennis´ in vers negen, in de NBG51 het beste vertaald vanuit ´t Grieks met ‘rechte kennis’: Daarom houden ook wij sedert de dag, dat wij dit gehoord hebben, niet op voor u te bidden en te vragen, dat gij met de rechte kennis van zijn wil vervuld moogt worden, in alle wijsheid en geestelijk inzicht.
Kennis
Wat was er aan de hand? Paulus was blij over wat hij hoorde over de christenen in Kolosse, maar was ook zeer bezorgd over de dreiging van een subtiele valse leer die hun geloofsontwikkeling kon laten stoppen. Dus bidt hij dat ze vervuld mogen worden met de rechte kennis, wijsheid en inzicht. Het woord kennis komt van het Griekse gnosis. Dit woord ontwikkelde zich in die tijd tot een soort wachtwoord voor de gnostici, een filosofische en semi religieuze groep die toen opkwam. Deze valse leermeesters deden alsof zij wat kennis betreft superieur waren. Zij hadden gnosis/kennis en de rest van de mensheid verging in hun ogen in onwetendheid. De gnostici volgden het idee van het mysterieuze, dat een geheime, speciale soort kennis naar verlossing leidt. Dit was een illuminatie door een extatisch of mystiek visioen. Het is een esoterisch kennen, toegeëigend door initiatie via een soort opleiding. Paulus waarschuwt ook Timoteüs voor dergelijke mensen (1 Tim. 6:20). Om onderscheid te maken met de gnostici gebruikt Paulus in vers negen in plaats van gnosis het woord epignosis wat rechte of exacte kennis betekent. Dat moet de christen sieren! Het is kennis van God hebben en wat zijn wil voor je is.
Wijsheid
Paulus gebruikt in de tekst voor wijsheid het Griekse woord sofia. De Septuagint (Septuagint is Latijn voor zeventig en is afgeleid van de Griekse vertaling van de Hebreeuwse Bijbel door zeventig mannen tussen ongeveer 250 en 50 v.Chr.) gebruikt sophia/sophos voor het Hebreeuwse chagam. Het slaat meestal op technische vaardigheid of kennis. In de profetische geschriften gaat het vaak over menselijk vermogen, inclusief de wijsheid en magie van de omliggende volken. De vertaling ‘wijs’ of ‘wijsheid’ is inexact. Het geeft niet de volle breedte of de precieze inhoud weer. Het woord suggereert ervaren en competente beheersing, begrip of bekwaamheid, hoewel overeenkomsten met oprechtheid en eerlijkheid ook voorkomen. De wijsheid waar Paulus het over heeft gaat over je totale persoonlijke houding in relatie tot het denken. Dit houdt in dat essentiële kennis van Gods waarheid ons gevoelen en ons denken vormen. Het heeft te maken met het gebruik van onze denkcapaciteit in relatie tot onze overtuiging en ons handelen. Je zou het toegepaste kennis kunnen noemen.
Inzicht
Inzicht is waar de apostel met nadruk voor bidt voor de Kolossenzen. Inzicht komt van het Griekse sunesei of sunesis. Inzicht is samenbrengen, tot een overeenkomst komen, doorhebben, begrijpen. Het wijst op begrijpen door het denken of intelligentie, reflectieve gedachten en dus inzicht. Het is de capaciteit om verbanden te leggen, de relatie tussen verschillende waarheden door hebben en kunnen overzien (helicopterview) en wat de oorzaak en het gevolg is van een bepaalde overtuiging. Paulus geeft aan dat het gaat om inzicht dat door de Heilige Geest gegeven wordt. De Heilige Geest die ons denken (re)activeert.
Beter dan de rest
De valse leer die de gemeente binnenkroop was rationeel en mystiek tegelijk. Het bestond uit bepaalde rituelen (2: 16), was super spiritueel (2: 18), en wettisch (2: 21). Kortom deze mensen vonden zichzelf intelligenter, geestelijker en wisten exact hoe het allemaal hoorde in de kerk. Zij waren beter dan de rest. Zij kenden het mysterie van ware religie dachten ze, maar Paulus schrijft aan de Kolossenzen: Met het oog op u heeft God mij die dienende taak toevertrouwd, opdat zijn boodschap in al haar volheid verkondigd wordt: het mysterie dat in alle eeuwen en voor alle generaties verborgen is geweest, maar nu aan zijn heiligen onthuld is. Aan hen heeft God bekend willen maken hoe glorierijk dit mysterie is voor alle volken: Christus is in u, hij is uw hoop op goddelijke luister. Hem verkondigen wij wanneer we iedereen waarschuwen en in alle wijsheid onderrichten, om iedereen tot volmaaktheid in Christus te brengen (Kol. 1: 25 – 28). Het mysterie is niet de een of andere speciale ‘geheime’ kennis die alleen beschikbaar is voor speciale ingewijde mensen, het is de openbaring van Jezus Christus en die levend in de gelovigen, en dat is voor iedereen mogelijk. Gods woord pleit daarbij voor een relatie tussen ons denken en ons geestelijk leven: kennis, wijsheid en inzicht geactiveerd door de Heilige Geest welke getuigd van Christus onze hoop!
Levenswandel
Het gevolg van door de Heilige Geest tot bloei gekomen kennis, wijsheid en inzicht is groei in het kennen van God (v. 10). Als gelovigen vol zijn van de zuivere rechte/exacte kennis, dan zullen ze leven op een manier die God welgevallig is, ze leven in heiliging. Deze levenswandel is ethisch rechtvaardig, en betreft het hele leven. Het betekent de vruchten van de Heilige geest dragen. Dat houdt in dat jij een beslissing maakt om te handelen naar Gods wil en verlangen. Het doel van kennis, wijsheid en inzicht (het gebruik van je denkcapaciteiten, ongeacht hoeveel je er daarvan gekregen hebt) is verandering en die verandering is zichtbaar in wat je doet, en terwijl je goed doet aan anderen groeit je kennis van God, schrijft Paulus. De gelovige dient zich te richten op de kennis, wijsheid en inzicht die van God komt. Het is, als we ons denken gebruiken, welgevallig zijn aan God, niet aan mensen! Dat betekent ook niet zwichten voor de druk uit de omgeving, die vindt dat ze het allemaal zoveel beter weten!
Er is kracht van God beschikbaar om het gelovige leven te leven (v. 11). We ontvangen kracht om vol te houden, te blijven geloven in een wereld die in de basis tegengesteld aan Gods wil leeft en denkt. Letterlijk gaat het over volharding en geduld. Maar geduld kan zo lastig zijn als je voor beslissingen staat, met tegenslag of tegenstand te maken hebt, en niet weet wat wijsheid is om te doen. Denk dan aan de geopenbaarde Jezus Christus en waar hij doorheen is gegaan en wat Hij daardoor voor je heeft gedaan. Des te duidelijker wordt het dan dat we Gods kracht voor onze keuzes nodig hebben. Je hebt als hoogbegaafde een speciaal talent gekregen, gebruik je dat dan ook? Als we de tekst uit Kolossenzen laten spreken, gaat het er overigens niet om hoe intelligent wij zijn, maar of we de kennis, wijsheid en inzicht die wij hebben, door geloof willen toewijden aan God. Het ondersteunt je in je groei in heiliging, de groei van de vruchten van de Geest in je leven, en het kennen van God, zal toenemen. Daarbij zal het je ook ondersteunen om vol te houden onder tegenstand. Dien God met je kennis, wijsheid en inzicht.
Nico Catsburg schreef voor Choochem een serie columns over hoogbegaafdheid in de Bijbel. Dit is deel 12.