Titel: Executieve functies versterken op school. Een praktische gids voor leerkrachten.
Auteur: Joyce Cooper-Kahn en Margaret Foster.
Uitgever: Hogrefe Uitgevers, Amsterdam.
ISBN 9789079729883.

Waarom hebben sommige kinderen steevast moeite met het organiseren van hun spullen in de klas? Wat maakt het dat verschillende kinderen zo’n moeite hebben met het op tijd afkrijgen van hun werk of het netjes werken? Volgens dit boek komt dat omdat kinderen divers zijn in de ontwikkeling van hun executieve functies, namelijk de hersenprocessen die verantwoordelijk zijn voor het verwerken van informatie en het effectief uitvoeren van taken. Aan de intelligentie ligt het meestal niet, wel aan de praktische vaardigheden om vorm te geven aan die intelligentie.

De schrijvers van dit boek richten zich in het bijzonder op leerkrachten en docenten in zowel basisonderwijs als voortgezet onderwijs. Dat is fijn, want er waren al verschillende boeken op de markt voor ouders (bijvoorbeeld ‘Slim maar…’) en ook voor coaches. Juist in de klas lopen veel leerkrachten er tegenaan dat kinderen de vaardigheden missen om hun werk goed te kunnen doen. Het boek geeft allereerst een goede uitleg vanuit neurologisch perspectief: hoe komt het dat bij sommige kinderen de ontwikkeling van executieve functies achterblijft? Zelf merk ik dat dit perspectief verduidelijking geeft, maar te weinig verklaring biedt als het gaat om het ontbreken van bepaalde vaardigheden. Als het gaat om hoogbegaafdheid merk ik zelf dat het zinvol is om aan het versterken van executieve functies te werken, maar dat de stap daarvoor altijd is om te onderzoeken hoe het komt dat een kind ongemotiveerd is op school en daarom onderpresteert. Hoogbegaafde kinderen die het niet naar hun zin hebben op school en niet voldoende cognitieve uitdaging hebben in de klas, komen zozeer in hun hangmatje terecht dat ze hun executieve functies niet meer hoeven in te zetten en onvermijdelijk volgt dan dat ze ook steeds slechter worden in organiseren, plannen en het omgaan met veranderingen. Is dit dan een neurologisch probleem? Ik denk niet in de eerste plaats. Allereerst is het dan zaak om zo’n kind weer de motivatie terug te geven.

Het boek ‘Executieve functies versterken op school’ is niet in de eerste plaats gericht op leerkrachten die hoogbegaafde kinderen begeleiden. Dat is ook te merken aan de tips die worden gegeven. De schrijfsters zijn nogal gecharmeerd van herhaling van de stof om deze goed in te slijpen. Nu kan ik me hierin vinden als het gaat om automatiseren, bv. van de tafels, want ook hoogbegaafde leerlingen moeten leren hun geheugen te gebruiken in plaats van hun inzicht. Veel herhaling bieden op alle vlakken is echter juist iets wat je niet moet doen bij hoogbegaafde leerlingen in de klas, wil je hen blijven motiveren en uitdagen.

In het algemeen is het boek echter een praktische aanrader voor alle leerkrachten die graag willen weten hoe ze tijd kunnen besparen door hun klaslokaal zo in te richten en hun instructies zodanig te geven dat hun leerlingen in het algemeen betere executieve functies krijgen. Ook staan er goede tips in om een leerling die problemen laat zien op dit gebied, zinvol te kunnen begeleiden.

Door Willemien Schollaart-Vogel. Willemien is orthopedagoge en heeft haar eigen adviesbureau Dotado. Zij richt zich op hulpvragen rond hoogbegaafdheid door middel van onderzoek en coaching.