Titel: Gedrag in uitvoering. Over executieve functies bij kinderen en pubers. Tweede editie.
Auteurs: Diana Smidts & Mariette Huizinga.
ISBN 9789057124433.
Dit succesvolle boek is nu opnieuw verschenen in een modern jasje en is verrijkt met actuele wetenschappelijke kennis en praktische voorbeelden. Het leest prettig en is een prima gids als het gaat om executieve functies in de praktijk. ‘Executieve functies’ is een term die als een soort paraplu hangt boven al de hersenfuncties die ervoor zorgen dat we ons gedrag kunnen uitvoeren. De belangrijkste hiervan worden in dit boek besproken: inhibitie (het vermogen om je impulsen te onderdrukken), plannen en organiseren, flexibiliteit, werkgeheugen, emotieregulatie en gedragsevaluatie. Ieder kind heeft bepaalde sterke kanten binnen dit spectrum, maar heeft ook aandachtspunten. Het is handig om je als leerkracht of als ouder bewust te zijn van deze sterke en zwakke kanten, zodat je een evenwichtige ontwikkeling kunt stimuleren. Het opvoeden tot zelfstandigheid is namelijk een belangrijk doel en om zelfstandig te worden, zijn kinderen voor een groot deel aangewezen op hun executieve functies. Een kind doet dan zelfvertrouwen op en ontwikkelt een goed zelfbeeld.
Hoogbegaafde kinderen hebben vaak veel creatieve ideeën en kunnen veel kennis laten zien over tal van onderwerpen. Toch loopt het regelmatig vast bij de uitvoering hiervan omdat ze in bepaalde executieve functies nog niet goed getraind zijn of omdat de ontwikkeling van deze functies achterloopt bij hun versnelde cognitieve ontwikkeling. Als iemand moeite heeft om zichzelf aan te sturen en hier steeds door wordt beperkt, spreken we van zwakke executieve functies. Concreet gedrag dat hierbij past is bijvoorbeeld snel afgeleid zijn bij het werken of spelen, zich snel laten meeslepen door gedrag van andere kinderen, moeite met het plannen van huiswerk in de derde klas van de middelbare school en snel boos worden.
Om de executieve functies te versterken kan de omgeving worden aangepast. De ouders bieden bijvoorbeeld een duidelijke structuur en hangen pictogrammen op voor de dagelijkse routine. Ook kan het kind aangeleerd worden om zijn eigen gedrag, gedachtes en emoties efficiënter aan te sturen. Daar is oefening voor nodig: hoe vaker je het doet, hoe beter je in iets wordt. Het belonen van goed gedrag bij het kind kan daarbij helpen.
De kracht van dit boek is dat het per executieve functie een goede beschrijving geeft, aangevuld met wetenschappelijk onderzoek en dat elk hoofdstuk wordt afgesloten met veel praktische tips voor zowel op school als in de klas. Dat maakt dit boek een waardevol boek. Een tweede editie is het zeker waard!
Door Willemien Schollaart-Vogel. Willemien is orthopedagoge en heeft haar eigen adviesbureau Dotado. Dotado test volwassenen en kinderen op hoogbegaafdheid.
