Titel: Lekker zelluf doen!
Auteur: Monique Jonkers.
ISBN 9789082586008. 

Hoogbegaafde kinderen hebben veel talenten maar toch worden deze niet altijd zichtbaar, tot grote frustratie van hun ouders en leerkrachten. Iedereen lijkt in actie te komen, maar zij zelf leunen lekker achterover of vertonen grote moeite om zich voor iets in te zetten. Dit kan op allerlei terreinen zichtbaar worden, als het nu gaat om het zelf opruimen van tas en jas tot en met het zelfstandig huiswerk maken op de middelbare school. Monique Jonkers merkte dat het achteroverleunen van hoogbegaafde kinderen een veelbesproken onderwerp was in haar praktijk. Ouders hadden behoefte aan begeleiding op dit vlak. Vanuit deze praktijkervaring schreef zij dit heldere en praktische boek.

In het boek wordt uitgelegd uit hoe het komt dat juist slimme leerlingen vaak passief worden. Hoogbegaafde kinderen passen zich vaak razendsnel aan waardoor het moeilijker voor hen is om te ontdekken wie ze zijn. Daarnaast worden ze vaak niet uitgedaagd waardoor ze het niet nodig hebben om hun executieve functies te ontwikkelen. Ze ontwikkelen zo vaker een vaste mindset en een externe attributiestijl.

Verder besteedt de schrijfster kort aandacht aan de tijdgeest. Ouders voeren een onderhandelingshuishouden en stellen niet zoveel grenzen als pak en beet vijftig jaar geleden. Een deel van de hoogbegaafde kinderen die gezegend zijn met een sterke behoefte aan autonomie ondervindt hier negatieve gevolgen van. Ouders nemen dan te weinig leiding of dragen de leiding volledig over aan hun kind. In dit boek wordt een compleet stappenplan uitgewerkt hoe ouders en leerkrachten een kind kunnen betrekken bij het actiever worden op een bepaald gebied, zodat het kind groeit in zelfsturing en eigenaarschap. Een autoritaire stijl is daarin niet nodig en ook niet wenselijk, maar Jonkers pleit wel voor een stevige aanpak waarin de ouder het initiatief en de ‘overall’ leiding neemt. Uiteindelijk is het doel echter dat het kind zelf in actie komt en dat het eigenaarschap weer belandt waar het hoort, namelijk bij het kind.

Naast een concreet stappenplan wordt in het boek ook aandacht besteedt aan de voorwaarden waarin de begeleiding kan plaats vinden. Ouders worden aangespoord om vertrouwen uit te stralen en consequent te zijn. Daarnaast komen in het laatste hoofdstuk ook valkuilen aan de orde, zoals het hebben van een te kritische blik en het projecteren van je eigen pijn op je kind. Door middel van concrete voorbeelden gaat de theorie leven. Dit zal veel herkenning oproepen bij ouders.

De schrijfster heeft kort de interessante dimensie van de tijdgeest aangestipt. Ouders zijn onzekerder geworden over hun opvoedingsstijl en deinzen er daarom soms voor terug om grenzen te stellen en duidelijk te zijn in de opvoeding uit angst om de liefde van hun kind te verliezen. In mijn praktijk ontmoet ik veel ouders die moeite hebben om hun kind los te laten. Deze ouders hebben zelf vaak een opvoeding gehad waarbij ze onvoorwaardelijke liefde en geborgenheid hebben gemist. Zij willen dat hun kind dit wel ervaart, maar beseffen niet altijd dat voor een gezonde ontwikkeling zowel onvoorwaardelijke liefde als duidelijke grenzen moeten zijn. Hun liefde werkt dan verstikkend en dit leidt tot allerlei problemen, zoals boze buien en angstgevoelens. Ook zet een kind regelmatig zijn hakken in het zand. Deze ouders vinden het lastig om hun kind zijn eigen keuzes te laten maken en behoeden het steeds voor allerlei problemen, waardoor het kind niet weerbaar wordt. Pas als de ouder vanuit zijn innerlijke overtuiging in staat is om het kind op een gezonde manier los te laten, zie je dan zo’n kind in beweging komen. Vaak heeft een actieplan voor huiswerk of voor vrijetijdsbesteding dan ook pas een langdurig effect. Dit laatste zou wat mij betreft meer aandacht verdienen in een boek als dit, waardoor het boek nog aan diepgang zou winnen. Maar misschien is dat wel een heel nieuw boek waard en is het mijn roeping om dat nog eens te schrijven.

Door Willemien Schollaart-Vogel. Willemien is orthopedagoge en heeft haar eigen adviesbureau Dotado. Dotado test volwassenen en kinderen op hoogbegaafdheid.