Titel: Lessenreeks VO- Vergroten zelfkennis & lichaamsbewustzijn

Auteur: Bernadet Putto & Nathalie Jans

Uitgever: Grafistar BV, Lichtenvoorde

Te bestellen bij: Samenwerkingsverband Slinge Berkel (lessenreeks@slingeberkel.nl)

Samenvatting
Deze lessenreeks geeft een impuls aan het onderwijs aan (hoog)begaafde leerlingen in het VO gericht op het vergroten van de zelfkennis en het lichaamsbewustzijn. Een zeer complete en goed bruikbare lessenreeks. Niet gericht op de cognitieve uitdaging van (hoog)begaafde leerlingen, maar gericht op wat zij voelen, hoe hun lichaam en geest werkt en wat zij daarvan zelf kunnen beïnvloeden. Wat weet je over je lichaam en wat zegt je dit? Ben jij in balans? Weet jij welke eigenschappen bij jou passen en welke kwaliteiten je hebt? En wat gebeurt er wanneer je in paniek bent? Is jouw eerste reactie dan fight-flight of freeze? Kun jij de juiste methode inzetten om weer t bij je gevoel te komen? Welke hulp heb je nodig en hoe kun je dit vragen of juist geven op school?

Het boek
De auteurs beschrijven zelf dat deze lessenreeks ontwikkeld is om actief met vragen rondom zelfkennis en lichaamsbewustzijn bezig te zijn. Het lichaam is een essentieel onderdeel en zegt je eerder wat er aan de hand is dan je verstand, maar dan moet je wel deze signalen kunnen herkennen en weten hoe je hiermee om moet gaan. Wanneer je iets voelt, ga je dan naar je lichaam, of naar je ratio?

Door de zelfkennis te koppelen aan het lichaam en het brein kan er meer zelfbewustzijn ontstaan en kan de leerling meer begrijpen wat nu de signalen zijn wanneer de leerling over zijn grenzen gaat, of wat er in het brein precies gebeurt op angst-gebied of wanneer deze voor een toets moet leren.

De auteurs geven zelf een training die vooraf gevolgd kan worden om de lessenreeks juist in te zetten in het VO. De lessenreeks bestaat uit 10 lessenreeksen van gemiddeld vijf lessen per reeks. Hierin komen de volgende onderdelen aan bod: ‘mindset’, ‘executieve functies’, ‘leerstrategieën’, gedrag en verstand’, ‘lichaamsbewustwording’, ‘breinleren’, ‘motivatie’, ‘emotie’, ‘concentratie’ en ‘veerkracht’.

De leerlingen kunnen ook een vragenlijst invullen met betrekking tot lichaamsbewustzijn, wanneer deze aan het begin en eind wordt ingevuld van de te volgen lessenreeks, kan de docent (en de leerling zelf) volgen of de leerling zich heeft kunnen ontwikkelen.

Bij elke les staat aangegeven wat je als docent nodig hebt, welk doel de les heeft en filmpjes die erbij horen. Er staat bij waar je als docent achtergrondinformatie vandaan kunt halen en de bijlages die bij de les horen zijn duidelijk aangegeven en makkelijk vindbaar (worden apart bijgeleverd en stop je zelf in een map die ook bijgeleverd wordt). De les begint met een introductie en betreft daarna één of meerdere opdrachten om gezamenlijk met de leerlingen te doen. Aan het eind van elke lessenreeks vindt er een evaluatieplaats, bijv. het geleerde invullen in een kruiswoordpuzzel, evalueren van een doel, mindmap aanvullen.

De volgende onderdelen komen allemaal langs in de lessenreeks, een zeer compleet en gevarieerd aanbod: Cirkel van invloed, de leerkuil, fixed en growth mindset, omdenken, executieve functies, SMART-formuleren, mindmaps maken, leerpiramide, RITSmethode, ezelsbruggetjes, belemmerende en stimulerende gedachten, ACT, grenzen stellen, Rots en water, ademhaling, bodyscan, fight-flight-freeze, het brein, 4G-schema, kwaliteitenlijst, intrinsieke en extrinsieke motivatie, 4B- emoties, flow, veerkrachttest, hedonisch en eudaimonisch welzijn.

Er staan ook bruikbare sites tussen waar allerlei materiaal gedownload kan worden dat zeer bruikbaar is in de begeleiding van VO-leerlingen.

Conclusie
De auteurs hebben een zeer complete en heel goed bruikbare lessenreeks gemaakt in de begeleiding van (hoog)begaafde leerlingen, die ook voor andere leerlingen ingezet zou kunnen worden. Ze maken gebruik van ontzettend veel technieken uit de psycho-educatie die (hoog) begaafde leerlingen veel inzicht kunnen geven en een stuk zekerder zou kunnen maken. Dit komt het welbevinden en de motivatie van de (hoog)begaafde leerling ten goede. Dit zou eigenlijk iedere VO-school moeten gaan implementeren in mentorlessen of workshops voor leerlingen!

Als laatste staat in de lessenreeks ‘lichaamsbewustwording’ les 3 over ademhaling de metafoor ‘Aandacht’. Dit is een wijze les van een Zen-Monnik die zeer ervaren was in meditatie en geef ik graag weer door. Ik denk dat deze voor velen van ons zeer bekend in de oren klinkt en we daar met elkaar bij stil mogen staan welk voorbeeld we geven als docenten en ouders aan de leerlingen.

Doe wat je doet

Een man werd eens gevraagd, hoe hij ondanks zijn vele bezigheden zo ingekeerd kon zijn.

Hij antwoordde:
‘Als ik sta, dan sta ik;
Als ik ga dan ga ik;
Als ik zit dan zit ik;
Als ik eet dan eet ik;
Als ik spreek dan spreek ik ….’

Degene die de vraag stelden, zeiden: ‘Dat doen wij toch ook? Maar wat doet u nog meer?’

Hij antwoordde wederom:
‘Als ik sta dan sta ik;
Als ik ga dan ga ik;
Als ik zit dan zit ik;
Als ik eet dan eet ik;
Als ik spreek dan spreek ik …’

Weer zeiden de mensen: ‘Dat doen wij toch ook?’ Maar hij zei tot hen:

‘Nee, als je zit, dan sta je al;
Als je staat, dan loop je al;
Als je loopt, dan ben je er al;
Als je eet, dan ben je al klaar.’

Doortje Wüllschleger

Bestuurslid Choochem