Titel: Slim maar… Help kinderen hun talenten te benutten door hun executieve functies te versterken.
Auteur: Peg Dawson & Richard Guare.
Uitgever: Hogrefe Uitgevers Amsterdam.
ISBN 9789079729104. 

‘Mijn kind heeft zo’n moeite met gewone, alledaagse dingen. Aankleden, huishoudelijke taken, plannen van huiswerk, kamer opruimen… Het is iedere dag weer een strijd!’ In mijn praktijk hoor ik regelmatig deze klacht van ouders met hoogbegaafde kinderen. Hoe kan het toch dat een kind aan de ene kant zo slim is en aan de andere kant zo moeilijk leert om deze zaken op orde te krijgen? Voor de ouders die zich hierin herkennen, is er nu een waardevol en zeer praktisch boek op de markt. Een boek boordevol theorie, maar vooral ook tips, werkbladen en vragenlijsten waar u zo mee aan de slag kunt.

De schrijvers van het boek nemen als uitgangspunt dat kinderen kunnen beschikken over een hoge intelligentie, maar dat dit nog niet betekent dat zij over de vaardigheden (executieve functies) beschikken om die intelligentie op een goede wijze te kunnen inzetten. Een kind ontwikkelt als het goed is tal van vaardigheden op het gebied van responsinhibitie, emotieregulatie, planning en flexibiliteit. Volwassenen, zoals ouders en leerkrachten, spelen hierbij een belangrijke rol. Om deze vaardigheden te versterken, raden de schrijvers aan om allereerst de sterke en zwakke kanten van je kind te bepalen, maar ook die van jezelf! Goed voorbeeld doet immers goed volgen. Hoe kan een kind leren plannen als je als ouder zelf regelmatig te laat op afspraken komt? Als je samen dezelfde zwakte hebt, kun je echter ook een bondgenootschap vormen met je kind en samenwerken. De schrijvers geven verder verschillende handvatten bij elk probleemgebied. Een sterk punt van het boek is het pleidooi dat gevoerd wordt voor samenwerking tussen ouders, kind en school. Alleen als het kind ook zelf het nut van gedragsverandering inziet en meedenkt, zal er echt gedragsverandering plaatsvinden. Aanmoediging en het geven van beloningen spelen bij deze gedragsverandering een grote rol.

Hoewel het boek niet speciaal gericht is op ouders met hoogbegaafde kinderen, kunnen zij er hun voordeel mee doen, met name als het gaat over praktisch tips. Het kan als ‘kookboek’ worden gebruikt om ideeën op te doen. De schrijvers hebben namelijk veel woorden nodig om tot de kern te komen en helaas zit het boek vol herhaling. Het boek was beter geworden als het de helft dunner was geweest. Door de schrijvers wordt verder helaas weinig aandacht besteed aan de factor intelligentie. Als zij deze factor verder hadden uitgewerkt, zou er een duidelijkere verklaring zijn geweest voor het feit dat veel hoogbegaafde kinderen juist zo’n moeite hebben met executieve vaardigheden. Een hoogbegaafd kind dat moeite heeft met de functie ‘volgehouden aandacht’ kan bijvoorbeeld op school hebben aangeleerd dat aandacht voor instructie van de leerkracht maar af en toe nodig is, omdat het meeste toch herhaling is. Dit werkt door op andere gebieden, zoals aandacht voor het lezen van boeken thuis. Of een hoogbegaafd kind kan moeite hebben met de functie ‘plannen en organiseren’ omdat het kind nooit echt tegen zijn grenzen is aangelopen en gewend is geraakt altijd alles op het laatste moment te doen en toch prachtige resultaten te behalen. Kortom: dit thema is de moeite waard om een ander boek over te schrijven!

Door Willemien Schollaart-Vogel. Willemien Schollaart is docente en orthopedagoge en heeft haar eigen adviesbureau Dotado. Zij richt zich op ouders van (hoog-)begaafde kinderen en hun leerkrachten.